Günlük yaşamda sıklıkla kullandığımız ürünlerin büyük bölümü plastik içeriyor. Şampuandan ruja, araç lastiğinden lense kadar pek çok ürünün temelinde plastik bulunması, uzmanlara göre ciddi bir sağlık ve çevre tehdidini de beraberinde getiriyor. Uzmanlar, plastiğin zararları konusunda toplumsal farkındalığın artırılması gerektiğini vurgularken, yapay kimyasalların özellikle kozmetik, tekstil ve temizlik ürünlerinden mümkün olduğunca çıkarılmasını öneriyor.
Temmuz ayında yayımlanan Bilimsel Proje ve Veri Tabanı (PlastChem Project) raporu, plastik ürünlerde 16 binden fazla kimyasal madde tespit edilebildiğini ortaya koyuyor. Bu kimyasalların büyük kısmı plastiğin üretiminden kullanımına ve atık sürecine kadar yaşam döngüsü boyunca gıdaya, eve, suya ve çevreye karışıyor. Bu maddelerin önemli bir bölümünün kanserojen veya hormon sistemi üzerinde olumsuz etkiler oluşturabildiği raporda özellikle vurgulanıyor.
“Denetimi Sınırlı"
BBC Türkçe’ye konuşan PlastChem Projesi Koordinatörü Prof. Dr. Martin Wagner, "Plastik ürünlerle ilgili sınırlı denetim var. Dolayısıyla, ne üreticiler ne de hükümetler plastiklerdeki kimyasalların güvenli olduğundan kapsamlı bir şekilde emin olamaz" dedi.
Food Packaging Forum Vakfı Yönetici Direktörü Jane Muncke ise plastiğin zararlarını azaltmak için kozmetikten tekstile hayatın her alanında yapay kimyasalların kullanımının azaltılması gerektiğini ifade ediyor.
Atıksız Yaşam kitabının yazarı Ceren Özcan Tatar ise plastik kullanımının kaçınılmaz olduğu bir dünyada alternatif doğal ürünlere yönelmenin önemine dikkat çekiyor.
Plastik İçeren 10 Ürün ve Tehlikeleri
1- Araç Lastikleri
Araç lastikleri, havaya karışan mikroplastiklerin başlıca kaynakları arasında. Solunum yoluyla alınan bu parçacıklar vücuda doğrudan zarar verebiliyor.
2- Sakız
Birçok sakızın ana maddesi, plastik şişelerde kullanılan petrol bazlı polimerlerle aynı. Araştırmalar, çiğnenen her sakızla ortalama 3 bin mikroplastik parçacığının yutulabildiğini gösteriyor.
3- Karton Bardaklar
Dışarıdan karton gibi görünen bu bardaklar aslında birden fazla plastik katman içeriyor. Bu nedenle içeceğe plastik maddelerin karışma riski bulunuyor.
4- Mutfak Gereçleri
Teflon ve benzeri yapışmaz mutfak malzemeleri petrol türevi kimyasallar içeriyor. Bu maddeler yüksek ısıda çözünerek sağlığı tehdit edebiliyor.
5- Şampuan ve Temizlik Ürünleri
Birçok hijyen ve temizlik ürünü plastik polimerlerle üretiliyor. Uzmanlar katı sabun, doğal şampuan ve geleneksel temizlik yöntemlerinin tercih edilmesini öneriyor.
6- Oje ve Fondöten
Kozmetik ürünlerdeki plastik oranı bazı durumlarda yüzde 90’ı bulabiliyor. Bu ürünlerde kullanılan PFAS maddeleri ciddi sağlık riski oluşturuyor.
7- Giysiler
Naylon, akrilik ve elastan gibi tekstil ürünleri tamamen plastik bazlı. Avrupa Çevre Ajansı, tekstilin en büyük PFAS kirliliği kaynağı olduğunu açıklamıştı.
8- Kontakt Lensler
Bir yıllık kontakt lens kullanımında yaklaşık 91 bin mikroplastik parçacığının çevreye karışabildiği tespit edildi.
9- Serumlar
Plastik kaplarda muhafaza edilen serumlarda yapılan araştırmada 65 farklı mikroplastik bulundu.
10- Gıda Takviyeleri
Bazı kapsüllerin yumuşak jel kaplamaları plastik türevlerinden üretiliyor ve tüketimde sağlık riski oluşturabiliyor.
Plastik kullanımı her geçen gün artarken, uzmanlar günlük yaşamda küçük değişimlerle bile mikroplastik maruziyetinin önemli ölçüde azaltılabileceğini belirtiyor.
