Çocuklarda boy kısalığı, toplumda sık görülen ancak çoğu zaman fark edilmesi geciken bir sağlık sorunu olarak öne çıkıyor. Uzmanlara göre boy gelişimini yalnızca genetik miras belirlemiyor; beslenme düzeni, uyku kalitesi, fiziksel aktivite, ekran kullanım süresi ve arjinin eksikliği gibi birçok faktör çocukların büyümesini doğrudan etkiliyor. Dünya genelinde her dört çocuktan biri, Türkiye’de ise her on çocuktan biri boy kısalığı problemiyle karşı karşıya.
Büyüme Sadece Genetikle Açıklanmıyor
Prof. Dr. Cemil Taşcıoğlu Şehir Hastanesi’nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Vefik Arıca, boy kısalığının sanıldığından çok daha yaygın olduğunu belirtiyor. Arıca’ya göre çocuklarda görülen boy kısalığının altında çoğu zaman çevresel ve yaşam tarzına bağlı etkenler bulunuyor.
Dengeli beslenmenin, düzenli uyumanın ve yeterli fiziksel aktivitenin büyüme üzerinde belirleyici olduğunu vurgulayan Arıca, özellikle ekran bağımlılığının büyüme hormonunu baskılayan önemli bir unsur olduğuna dikkat çekiyor. Uzun süre ekrana bakmanın melatonin seviyesini düşürdüğünü, bunun da büyüme hormonu salgısını azalttığını ifade ediyor.
Kaliteli Uyku Büyümenin Temel Taşı
Arıca, büyüme hormonunun özellikle gece saatlerinde salgılandığını hatırlatarak 22.00 ile 07.00 arasındaki uykunun çocuklar için kritik olduğunu belirtiyor. Çocuğun bu saatlerde uyanık olması veya geç uykuya dalması, büyüme hormonundan yeterince faydalanmasını engelliyor.
Fiziksel aktivite yetersizliği ve obezite ise çocuklarda büyüme geriliğinin bir diğer önemli nedeni. Arıca, arjinin adı verilen ve dışarıdan alınması gereken aminoasidin eksikliğinin de boy kısalığına yol açabileceğini ifade ediyor.
Çocuk Yılda En Az 5 Santimetre Uzamalı
Çocukların büyüme sürecinin düzenli olarak izlenmesi gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Arıca, iki yaşından sonra yılda en az 5 santimetre uzamayan çocukların mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Örneğin çölyak gibi kronik hastalıklar da boy uzamasını olumsuz etkileyebiliyor.
Persentil eğrilerinin çocukların yaş, kilo ve cinsiyete göre büyüme takibinde rehber olarak kullanıldığını belirten Arıca, 50. persentilin ortalama kabul edildiğini ifade ediyor.
Beslenme ve Gerekirse Hormon Tedavisi Önemli
Doğru beslenmenin boy uzamasında temel faktörlerden biri olduğuna dikkat çeken Arıca, et, süt, yumurta, balık ve sebze gibi besinlerin düzenli tüketilmesi gerektiğini vurguluyor. Ailelerin bilinçsizce verilen vitamin şurupları ya da arı sütü ve propolis gibi ürünlerle çocukların boy uzamasını desteklemeye çalışmasının doğru olmadığını belirtiyor. Arıca’ya göre bu tür destekler mutlaka hekim kontrolünde kullanılmalı.
Ergenlik öncesi dönemde büyüme hızının düşmesi halinde çocuk endokrinoloji uzmanlarının büyüme hormonu tedavisi uygulayabileceğini ifade eden Arıca, altta yatan hastalıkların da mutlaka araştırılması gerektiğini hatırlatıyor.
