Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), fiili hizmet süresi zammı yani halk arasında bilinen adıyla “yıpranma payı” uygulamasında yeni bir kısıtlamaya gidiyor. Artık yalnızca gerçekten tehlikeli ve zorlayıcı şartlarda çalışan meslek grupları bu haktan yararlanabilecek.
Risk Unsuru Taşımayan Meslekler Uygulama Dışına Alındı
SGK, son dönemlerde bazı işyerlerinin yıpranma payı uygulamasını suiistimal ettiğini belirleyerek harekete geçti. Yapılan denetimlerde, riskli ve ağır iş kapsamına girmeyen birçok meslek grubunun bu haktan faydalandığı ortaya çıktı. Özellikle aşçı, sekreter, bekçi, danışman, hizmetli ve çaycı gibi mesleklerin yıpranma payına dahil edilmesi, kurumun dikkatini çekti. Bu çerçevede yapılan düzenlemeyle bu tür görevler, yıpranma hakkı kapsamının dışında bırakıldı.
Hatalı Bildirimlere Dijital Önlem
Nisan 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek yeni uygulama kapsamında, SGK sistemi bazı meslek kodlarından yapılan bildirimleri artık otomatik olarak engelleyecek. İşverenler, uygun olmayan meslek grupları için yıpranma payı bildirimi yapmaya çalıştığında sistem uyarı mesajı vererek işlem yapılmasına izin vermeyecek. Böylece yanlış bildirimlerin önüne geçilerek uygulamanın amacı dışına çıkması engellenecek.
Şoförlük de Kapsam Dışına Alınıyor
Yeni düzenleme örnekleri arasında dikkat çeken mesleklerden biri de şoförlük. Genel anlamda şoförlük mesleği, tehlikeli iş kapsamına girmediği için yıpranma hakkından çıkarılacak. Ancak özel bir durum olan, yangın söndürme görevinde çalışan itfaiye şoförleri bu uygulamadan muaf tutulacak ve yıpranma hakkından faydalanmaya devam edecek.
Yıpranma Payı Nedir, Kimler Faydalanabilir?
Yıpranma payı, tehlikeli, ağır ya da zihinsel ve fiziksel olarak yıpratıcı işlerde çalışanlara tanınan bir erken emeklilik hakkıdır. Yasal adıyla Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) olarak bilinen bu uygulama sayesinde çalışanlara ek prim günleri ve hizmet süresi kazandırılır. Böylece emeklilik yaşı daha erken bir tarihe çekilebilir.
FHSZ'den 4/a (SSK) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışan, kanunla belirlenmiş tehlikeli mesleklerde görev yapan kişiler yararlanabiliyor. Madencilik, çelik üretimi, radyasyonla çalışma, kimyasal üretim, sağlık hizmetleri, polislik, jandarma ve itfaiye gibi alanlarda çalışanlar bu hakka sahip. Ayrıca bazı öğretmenler ve adliye personelleri de bu kapsama dahil edilmiştir.
SGK’nın Hedefi: Uygulamada Adaleti Sağlamak
SGK’nın bu yeni düzenlemeyle amacı, gerçekten riskli koşullarda çalışanların hakkını korumak ve suistimalleri ortadan kaldırmak. Aynı zamanda hatalı meslek kodu bildirimi nedeniyle bu haktan mahrum kalan çalışanların da mağduriyetini önlemek hedefleniyor.
