Kastamonu Üniversitesi tarafından TÜBİTAK 1001 Programı kapsamında yürütülen bu bilimsel çalışma, havadaki polen ve mantar sporlarının yoğunluğunu anlık olarak tespit ederek, ücretsiz ve erişilebilir şekilde internet üzerinden paylaşılmasını sağlıyor. Böylece astım ve alerji hastaları, güncel verilere dayanarak önlemlerini erkenden alabiliyor.
Türkiye’de İlk Otomatik Polen Sayım Cihazı Kastamonu’da Kullanılıyor
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan otomatik polen sayım cihazını 2025 yılından bu yana aktif şekilde kullanıyor. Merkez, İnebolu ve Tosya ilçelerinde farklı iklim koşullarında havadaki polen ve sporlar düzenli olarak ölçülüyor. Cihaz, gerçek zamanlı veriler sunarak polen yoğunluğundaki değişiklikleri anlık olarak gözler önüne seriyor.
Fen Fakültesi Dekanı ve Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Talip Çeter, “Bu cihaz sayesinde alerji hastaları güncel verilere kolayca erişip yaşamlarını daha sağlıklı bir şekilde sürdürebiliyor. Özellikle çayır ve çimen polenlerinin yüksek olduğu dönemlerde hastalarımızın tedbir alması çok önemli” ifadelerini kullandı.
Mevsimlik ve Günlük Polen Takvimleri Hazırlanıyor
Proje kapsamında sadece anlık veriler değil, aynı zamanda yıllık polen takvimleri de oluşturuluyor. Böylece astım ve alerji hastaları mevsimsel risk dönemlerini önceden öğrenerek dış ortamda zaman geçirme konusunda bilinçli karar verebiliyor. Polen ve sporların yıl içindeki dalgalanmaları detaylı analizlerle ortaya koyulurken, bu veriler meteorolojik faktörlerle ilişkilendirilerek kapsamlı bir bilgi ağı oluşturuluyor.
Tarım ve Orman Sağlığı İçin Kritik Veriler Sağlanıyor
Proje, sadece insan sağlığına değil, tarım ve orman ekosistemine de önemli katkılar sunuyor. Bitki patojeni mantarların spor yoğunluklarının izlenmesi, orman ve tarım alanlarında hastalıkların erken tespiti ve mücadele planlarının hazırlanmasına yardımcı oluyor. Karabaşak, rastık ve küf gibi hastalıklarla mücadelede bu verilerin kullanılması, zirai ilaçlamanın doğru zamanda ve etkin yapılmasını mümkün kılıyor.
Bilimsel Kadro ve Akademik Destek
2023 yılında başlayan ve 3 yıldır Kastamonu Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı ve Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Talip Çeter'in liderliğinde yürütülen projede Fen Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Bani, Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Öğretim Üyesi Kerim Güney, Tıp Fakültesi Öğretim Üyeleri Dr. Nazlı Erol ve Dr. Celal Demir araştırmacı olarak yer alıyor. Doktora öğrencileri Oktay Bıyıklıoğlu, Serhat Karabıçak ve Yüksek lisans öğrencileri Derya Keleşoğlu ve İbrahim Özkutlu bursiyer olarak projeye destek sağlıyor. Proje çerçevesinde Serhat Karabıçak, Laila Elfogohi ve Jamal Hayoub tarafından üç doktora tezi hazırlanıyor.
Havadaki Polen ve Sporlar Cihazlarla Anlık Olarak İzleniyor
Kastamonu Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Talip Çeter, projeye ilişkin önemli bilgiler verdi. Üniversitenin, havada bulunan biyolojik partiküller başta olmak üzere polen, sporlar ve hatta cansız partiküller üzerinde titizlikle çalışmalar yürüttüğünü ifade etti. Prof. Dr. Çeter, “Meteoroloji istasyonumuzda sıcaklık, yağış, nem ve basınç gibi hava koşullarını düzenli olarak ölçüyoruz. Aynı zamanda PM2.5 ve PM10 gibi ince partikülleri algılayan sensörlerimiz de mevcut. Bu ölçümler, hava kalitesini kapsamlı şekilde değerlendirmemizi sağlıyor” dedi.
Çeter, havadaki polen ve sporların yoğunluğunu belirlemek için volumetrik prensiple çalışan burkard cihazını kullandıklarını belirtti. “Bu cihazla, haftalık periyotlarla örnek alıp laboratuvar ortamında analizini yapıyoruz. Böylece polen ve sporların konsantrasyonlarını saatlik bazda tespit ederek, bu bilgileri web sitemizde kamuoyuyla paylaşıyoruz. Bu veriler özellikle alerji hastaları ve doktorlar için çok kıymetli” ifadelerini kullandı.
2025 yılından itibaren Amerika menşeli otomatik polen sayım cihazını da devreye aldıklarını anlatan Çeter, “Bu teknolojik cihaz sayesinde anlık, yani gerçek zamanlı veriler alıyoruz. Böylece hastalar ve sağlık profesyonelleri polen yoğunluğunu an be an takip edebiliyor. Özellikle alerjiye yatkın kişilerin bu verilere dikkat ederek yaşamlarını planlamaları çok önemli” diye konuştu.
Çayır ve çimen polenlerinin yoğun olduğu dönemlerin bu cihazlar sayesinde kolayca tespit edilebildiğini söyleyen Prof. Dr. Çeter, “Web sitemizi ziyaret edenler, polen yoğunluğuna göre gerekli tedbirleri alarak dışarı çıkabilir ve hayatlarını daha rahat geçirebilir” tavsiyesinde bulundu.
