Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’de sanayicilik ve girişimcilik adına dikkat çekici adımlar atan isimlerden biri, Kastamonu kökenli bir aileden gelen Necmettin Molla Kocataş oldu. Turşuculukla geçinen bir ailenin çocuğu olarak başlayan hayatı, İstanbul Sarıyer’de Türkiye’nin ilk kola fabrikasını kurmaya kadar uzandı.
Kastamonu’dan İstanbul’a Uzanan Yolculuk
1875 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Kocataş’ın ailesi aslen Kastamonu’da turşuculuk yapıyordu. İstanbul’a göç ettikten sonra “Turşucuzadeler” adıyla tanınan aile, kısa sürede ün kazandı. Babasının Şeyhülislam olmasıyla ailede sosyal statü yükselirken, kendisine de “Molla” lakabı verildi.
Necmettin Molla Kocataş, İstanbul Hukuk Mektebi’nden 1896’da mezun oldu. Osmanlı döneminde çeşitli görevlerde bulundu; savcılıktan mahkeme üyeliklerine, Bağdat Valiliği’nden Adliye Nazırlığı’na kadar pek çok önemli makamda yer aldı. Meclis-i Mebusan’da Kastamonu milletvekilliği yaptı ve Cumhuriyet döneminde de TBMM’de Kastamonu milletvekili olarak görev aldı.
Yalıda Keşfedilen Su ve Gazoz Serüveni
1929 yılında Sarıyer’deki Kocataş Yalısı’nı satın alan Kocataş, burada bahçede gezerken bir su kaynağı buldu. Bu kaynak “Kocataş Suyu” olarak ün kazandı. 1931’de bu suyun etrafında küçük bir tesis kurarak gazoz üretimine başladı. O dönemde Türkiye’de henüz markalaşmış bir gazlı içecek yokken, “Kocataş Gazozları” raflarda yerini aldı.
Coca-Cola ile Tanışma ve Türkiye’de İlk Kola Üretimi
1938’de Almanya’ya yaptığı seyahatte kahverengi bir gazozla tanışan Kocataş, bu üründen etkilenerek benzer bir içeceği Türkiye’de üretmeye karar verdi. Coca-Cola ile temas kurarak isim ve formül kullanım hakkını aldı. Böylece “Koka-Kolalı Kocataş Gazozu” markası doğdu.
Türkiye’nin ilk kola fabrikası, Sarıyer’de kuruldu. Fabrika tamamen cam duvarlarla çevrildi; böylece halk üretim sürecini şeffaf bir şekilde izleyebiliyordu. Makineler Almanya’dan getirildi ve üretim el değmeden gerçekleşiyordu. Bu yaklaşım, dönemin şartları düşünüldüğünde oldukça modern ve yenilikçi bir adımdı.
Girişimcilik Ruhu
II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de temel gıdalar karneyle dağıtılırken, Necmettin Molla Kocataş’ın kola üretimi vizyoner bir girişim olarak tarihe geçti. “Koka-Kolalı Kocataş Gazozu” kısa sürede popülerlik kazandı ve savaş dönemine rağmen üretim devam etti.
Son Yılları
Necmettin Molla Kocataş, sadece girişimci kimliğiyle değil, aynı zamanda Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde üstlendiği devlet görevleriyle de öne çıktı. 6 Şubat 1949’da İstanbul’da hayatını kaybetti. Arkasında hem siyasi hem de sanayi alanında iz bırakan bir miras bıraktı.
