İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Doğanay Tolunay, iklim değişikliğinin etkisiyle Karadeniz Bölgesi’nde, özellikle sıradağların iç kesimlerine bakan alanlarda orman yangını riskinin giderek yükseldiğini açıkladı.
Türkiye’de Orman Yangınları ve Karadeniz Bölgesi
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye genelinde 23,4 milyon hektar orman alanı bulunuyor. 2024 yılında bu alanın yüzde 0,11’i yangınlardan zarar gördü. Ocak-Temmuz 2024 döneminde orman içi ve dışı toplamda 4 bin 477 yangın meydana gelirken, bu yangınlardan biri de Karabük’te geniş çaplı orman yangını olarak kayda geçti. Bu durum, Karadeniz’in orman yangınları açısından riskli bir bölge haline geldiğinin göstergesi oldu.
Karadeniz’de Olağanüstü Kuraklık ve Yangınlar
Prof. Dr. Tolunay, bu yıl orman yangını görülen Sakarya, Karabük, Çankırı, Şarköy, İzmir gibi bölgelerin son altı ayda "olağanüstü kurak" ve "şiddetli kurak" kategorisinde yer aldığını belirtti. Önceki yıllarda Kastamonu ve Trabzon gibi Karadeniz illerinde çıkan yangınların, iklim koşulları ve sıcaklık değişimleriyle bağlantılı olduğunu söyledi.
Yangın Havası İndisleriyle Risk Analizi
Yangın riskini belirlemede kullanılan “yangın havası indisleri” ile Karadeniz Bölgesi’nde orman yangını olasılıklarının tahmin edilebildiğini vurgulayan Tolunay, gelecekte Doğu Karadeniz’in iç kısımlarında ve Orta Karadeniz’de sıcaklıkların artmasıyla yangın riskinin ciddi şekilde yükseleceğini ifade etti.
İklim Değişikliği ve Artan Yangın Tehlikesi
Tolunay, “Değişik senaryolara göre Karadeniz’de Artvin, Rize gibi doğu bölgelerde ve Karabük, Bolu gibi Orta Karadeniz illerinde ve Kastamonu'da iklim değişikliğine bağlı olarak sıcaklık ve kuraklık artacak, orman yangını riski yükseliyor” dedi. Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinde yangın havasının yüzde 30 artacağı, Orta ve Batı Karadeniz’de ise yüzde 10-20 arasında artış yaşanacağı öngörüsünde bulundu.
Sonbahar ve Kış Aylarında Artan Yangınlar
Karadeniz bölgesinde yangınların yaz aylarından çok sonbahar ve kış mevsimlerinde meydana geldiğini söyleyen Tolunay, “Sonbaharda kuruyan otlar, lodos fırtınaları ve orman temizliği gibi nedenlerle yangın riski yükseliyor” dedi. Ayrıca, yangın sezonunun 1 Mayıs-1 Kasım arasından tüm yıla yayılması gerektiğini vurguladı.
Karadeniz Ormanlarının Yangına Dayanıklılığı
Akdeniz bölgesindeki kızılçam ormanlarının yangına uyum sağlarken, Karadeniz’de bulunan kayın, gürgen, ıhlamur, kestane, karaçam gibi ağaç türlerinin yangınla uyumlu olmadığını belirten Tolunay, özellikle Karabük’teki karaçam ormanlarında tohumlanmanın yetersiz kaldığını ve ağaçlandırmanın önem kazandığını söyledi.
Tohum Bankaları ve Fidanlıkların Önemi
Mega yangınlarda fidan ve tohum stokunun kritik olduğunu ifade eden Tolunay, “Farklı bölgeden fidan getirilmesi genetik kirlilik riski taşıyor. Bu nedenle tohum bankaları ve fidanlıkların güçlendirilmesi gerekiyor” dedi.
Karadeniz’de Ekosistem İyileşme Süreci Uzun Sürüyor
Akdeniz ormanlarının 20 yıl içinde toparlanabildiğini belirten Tolunay, Karadeniz’in nemli ikliminde ise fidanların otlar tarafından boğulabildiğini, bu yüzden diri örtüyle mücadele edilmezse ağaçlandırma çalışmalarının başarısız olacağını sözlerine ekledi.
