Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinde yer alan Pompeiopolis Antik Kenti, arkeoloji dünyasında önemli bir keşfe sahne oldu.
2024 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras” projesi kapsamında başlatılan kazı çalışmaları, Roma döneminin izlerini gün yüzüne çıkarırken, Hristiyanlık tarihine dair de önemli bilgiler sunuyor. Karabük Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mevlüt Eliüşük başkanlığındaki ekip, antik kentte Hristiyan azizler ve din şehitlerine adanmış olduğu düşünülen bir martyrion yapısını ortaya çıkardı.
Pompeiopolis: Anadolu’nun Roma Dönemi Mirası
Pompeiopolis, Roma döneminde Paflagonya Eyalet Merkezi olarak önemli bir şehir konumundaydı ve Anadolu’nun en büyük kentlerinden biri olarak kabul ediliyordu.
Kazılar, Taşköprü ilçesindeki Zımbıllı Tepe mevkiinde yoğun şekilde sürdürülüyor. Geçmiş yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda, Yunan mitolojisinin aşk tanrıçası Afrodit’e ait heykel parçaları, Roma villalarına ait bin 800 yıllık mozaikler ve antik tiyatrolar gün yüzüne çıkarılmıştı.
2025 yılı kazı çalışmalarında ise daha önce kısmen ortaya çıkarılmış olan martyrion üzerinde yoğunlaşıldı. Elde edilen bulgular, Pompeiopolis’in Hristiyanlık döneminde önemli bir hac merkezi olabileceğini işaret ediyor.
Kazı Çalışmalarının Detayları
Kazı ekibi, sanat tarihçileri, arkeologlar, restoratörler ve konservatörlerden oluşan toplam 16 kişiden oluşuyor. 15 Aralık’a kadar sürecek çalışmalar kapsamında martyrion yapısının detaylarının ortaya çıkarılması hedefleniyor. Ekip, aynı zamanda antik kentteki mozaiklerin restorasyonuna da büyük özen gösteriyor.
Doç. Dr. Mevlüt Eliüşük, yapılan kazı çalışmaları hakkında şunları söyledi: “Martyrion, Pompeiopolis’in ilerleyen dönemde Hristiyanlar için bir haç merkezi olabileceğine dair önemli ipuçları sunuyor. Bu yapı, kentin dini tarihini ve inanç kültürünü anlamamız açısından büyük değer taşıyor.”
Martyrion, Hac Merkezi Olma Yolunda
Eliüşük, bu yılki kazı çalışmalarının önceki yıllara göre daha yoğun şekilde yürütüldüğünü belirtti. “Pompeiopolis, Roma’nın Paflagonya eyaletinin başkenti olarak önemli bir merkezdi. Yüzeyde fazla buluntu görünmese de, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteği ile yürütülen ‘Geleceğe Miras’ projesi sayesinde önemli yapı ve eserleri gün yüzüne çıkardık.
2025 yılında martyrion üzerinde yaptığımız çalışmalar, kentin Hristiyanlık döneminde bir hac merkezi olabileceğini gösteriyor” dedi.
Kazılara ek olarak, Acacia Maden’in sağladığı sponsorluk desteği, çalışmaların daha uzun süreli ve kapsamlı yürütülmesine imkan sağladı.
Roma Villasında Restorasyon Çalışmaları
Eliüşük, Roma villasında yapılan çalışmalara da değinerek şunları aktardı: “Roma villasında çeşme ve giriş kapısı gibi bölümler gün yüzüne çıkarıldı. Polonya ve İtalyan ekiplerle ortak yürüttüğümüz restorasyon çalışmaları, villanın zemin mozaiklerinde yoğunlaşmış durumda. Bu mozaikler, hem sanat tarihi hem de antik kent kültürünün anlaşılması açısından büyük önem taşıyor.”
Kazılarda elde edilen veriler, Pompeiopolis’in sadece bir yerleşim merkezi değil, aynı zamanda dönemin önemli dini ve kültürel merkezlerinden biri olduğunu gösteriyor.
Bazikalar ve Dini Yapıların Önemi
2025 kazılarının büyük bir bölümü, antik kentteki Roma bazikalarında gerçekleştiriliyor. Bazikalar, erken dönemlerde mahkeme ve pazar gibi çeşitli işlevler görmüş olsa da, sonraki süreçte kentin önemli dini yapılarından biri haline gelmiş. Eliüşük, “Bazikalar, kentin psikoposluk merkezi olarak görev yaptığı dönemde dini önem kazanmış. Bu yapılar, Hristiyanlık tarihi açısından büyük değer taşıyor” dedi.
Turizm ve Arkeolojiye Katkı
Pompeiopolis’te ortaya çıkan martyrion, kentin hem turizm hem de inanç merkezi olarak değerlendirilmesi açısından önemli bir veri sunuyor. Oktagonal yapısıyla dikkat çeken martyrion, Hristiyanlar için bir haç merkezi işlevi görebilir.
Eliüşük, 2025 kazılarının Kastamonu ve Taşköprü turizmine de katkı sağlayacağını vurgulayarak, “Pompeiopolis’te ortaya çıkan yeni veriler, antik kentin Hristiyanlık tarihinde önemli bir yere sahip olduğunu gösteriyor. Bu sonuç, hem arkeolojik kazılar hem de turizm altyapısı için değerli bir kaynak. 2026 yılında da çalışmalarımıza devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.
Geleceğe Miras
Pompeiopolis Antik Kenti’ndeki kazılar, Anadolu’nun Roma ve Hristiyanlık dönemi mirasını gün yüzüne çıkarmaya devam ediyor. Martyrion yapısının keşfi, kentin dini tarihini anlamak ve Hristiyanlık tarihindeki rolünü ortaya koymak açısından büyük önem taşıyor. Hem arkeologlar hem de turistler için Pompeiopolis, önümüzdeki yıllarda daha fazla ilgi çekecek bir merkez olarak öne çıkıyor.
