Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi kaçaklarının önüne geçmek amacıyla “Mekansal Veri Analizi Sistemi” (MEVA)’ni devreye aldı. Sistem sayesinde, evlerin gerçek piyasa değerini düşük gösteren ve tapu beyanı ile piyasa değeri arasında fark bulunan 9 bin 150 kişiden yazılı açıklama talep edildi. Şu ana kadar 2 bin 475 gönüllü ise uyum sürecine katılarak 113 milyon liralık tapu harç cezası ödedi.
MEVA Sistemi ile Vergi Kaçakları Daha Etkin Takip Edilecek
Hazine ve Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ekonomiyle etkin mücadele için İstanbul’da Mekansal Veri Analizi Sistemi’ni (MEVA) hayata geçirdi. Bu sistemle, taşınmaz satışlarında gerçek değerin altında gösterim yapanlar tespit ediliyor. Şu ana kadar 16 bin mükellef detaylı olarak incelenirken, tapu beyanı ile gerçek satış değeri arasında fark bulunan 9 bin 150 kişiden açıklama talep edildi. Ayrıca 2 bin 475 mükellef, toplamda 5,9 milyar liralık alım-satım bedel artışı üzerinden 113.9 milyon liralık tapu harcını cezasız ödeyerek uyum sağladı.
MEVA sistemi, tapu ve gerçek değer bilgilerini harita üzerinde görsel olarak sorgulayabilme ve analiz etme imkanı sunuyor. Ayrıca, gayrimenkulün gerçek alım-satım ve kira bedeli, gelişmiş algoritmalarla tespit ediliyor.
“Vergi Kaybının Temel Nedeni Düşük Beyan”
Tüm Emlak Danışmanları Birliği Başkanı Hakan Akçam, İstanbul’un sistemin pilot uygulama alanı olduğunu belirterek, şunları söyledi:
"Vergi kaçaklarının önlenmesi için gayrimenkullerin tapuda gerçek değerleri üzerinden işlem görmesi gerekiyor. Bugüne kadar tapu harcı yüksek olduğu için birçok vatandaş, gerçek satış fiyatını düşük göstererek harç bedellerini azaltıyordu. Bu durum ciddi bir vergi kaybına neden oluyordu."
Yaptırımlar ve Denetim Mekanizmasının Güçlendirilmesi Şart
Akçam, sistemin etkili işlemesi için gayrimenkul değerleme uzmanlarının görev alması ve denetimlerin artırılması gerektiğine dikkat çekti. Ayrıca banka hesapları üzerinden de gerçek ödeme tutarlarının takip edilmesi gerektiğini belirterek şöyle konuştu:
"Örneğin, 10 milyon TL’ye satılan bir konutun değeri tapuda 2 milyon TL olarak gösteriliyorsa, banka hesapları incelenerek gerçek ödeme tespit edilebilir. Eğer tapuda gösterilen rakamla banka hesaplarındaki ödeme tutarı arasında fark varsa, hem aradaki vergi farkı talep edilmeli hem de yaptırım uygulanmalı."
Tapu Harcının Düşürülmesi Çözüm Olabilir
Akçam, tapu harcının yüzde 4’ten yüzde 1’e indirilmesinin, vatandaşların gayrimenkulün gerçek değerini tapuda beyan etmesini teşvik edeceğini savundu:
"Tapu harcı düşük olursa, vatandaşlar gayrimenkulün gerçek piyasa değerini göstermekten çekinmez. Ayrıca denetimler sıkılaştırılırsa, hem devlet daha fazla vergi geliri elde eder hem de sektörde şeffaflık sağlanır."
Dijital Dönüşüm Vergi Kayıplarını Önleyecek
Türkiye Tüm Emlak Müşavirleri Federasyonu Başkanı Hacı Ali Taylan ise, bakanlığın başlattığı dijital dönüşümün vergi kayıplarını önlemede önemli olduğunu belirtti. Taylan, konutların gerçek piyasa değerlerini belirlemenin güçlüklerine değinerek şunları söyledi:
"Bir bölgede fiyatı artıranlar oldukça diğerleri de fiyat arttırıyor. 3 milyonluk eve 5 milyon isteyenler oluyor. Bu da tapu harcını düşürüyor ve devlet vergi kaybına uğruyor. Bakanlık da bir yazılım kurarak bu haksız fiyat artışlarının önüne geçmeye çalışıyor."
Muafiyet ve Teşvikler Vergi Beyanını Artırabilir
Taylan, tapu harçlarının düşürülmesinin yanı sıra, vatandaşlara beyan etme ve gelir vergisinden muafiyet hakkı tanınmasının önemli olduğunu söyledi:
"Harçlar yüzde bire indirilebilir. Bir sefere mahsus vatandaşımıza beyan etme ve gelir vergisinden muafiyet hakkı tanınabilir. Yani örneğin 10 milyonluk gayrimenkulü 1 milyon gösterip yüzde 4 tapu harcı alındığında ya da yüzde 10 milyon gösterip yüzde 1 alındığında devletimiz daha çok vergi geliri elde etmiş oluyor."
