Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, çeşitli meslek gruplarının geçen yıl beyan ettikleri ortalama aylık brüt gelir rakamlarını da kamuoyu ile paylaştı. Şimşek’in verdiği bilgiler, özellikle gelir dağılımı ve vergi adaleti tartışmalarına ışık tutuyor.
Türkiye’de Vergi Oranları ve Kayıt Dışı Ekonomi Gerçeği
2023 yılı itibarıyla Türkiye’de toplanan vergi ve primlerin milli gelire oranı %23,5 seviyesinde bulunuyor. Bu oran, Avrupa Birliği ülkelerinde %40, OECD ülkelerinde ise %33,9 civarında seyrediyor. Bakan Şimşek, Türkiye’de vergi yükünün görece düşük olmasının önemli sebeplerinden birinin kayıt dışı ekonominin yaygınlığı olduğunu vurguladı.
Şimşek, dolaylı vergilere yönelik eleştirileri de değerlendirdi. Türkiye’de dolaylı vergilerin milli gelire oranı %10,7 iken, AB’de bu oran %13 seviyesinde. Gelir vergisinin milli gelire oranı Türkiye’de sadece %2,6 iken, AB’de %9,3 ve OECD ülkelerinde %8,2 düzeyinde seyrediyor. Kurumlar vergisinin milli gelire oranı ise Türkiye’de %3, AB’de %3,2 civarında. Bakan, Türkiye’nin vergi yükü bakımından OECD ülkelerine yakın olduğunu belirtti.
Meslek Gruplarının Ortalama Aylık Brüt Gelirleri
Bakan Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede referans alınan bazı meslek gruplarının aylık gelir beyanlarına dair verileri paylaştı:
- Aktör, Aktris ve Dublörler: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 157.265 TL
- Müzisyen, Ses Sanatçısı ve Sunucular: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 136.900 TL
- Eczacılar: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 66.236 TL
- Özel Sektörde Çalışan Doktorlar: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 61.031 TL
- Kuyumcular: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 42.360 TL
- Avukatlar: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 33.641 TL
- Restoran İşletmecileri: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 20.329 TL
- Taksiciler: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 12.961 TL
- Büfeciler: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 11.529 TL
- Bakkal ve Market Sahipleri: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 10.149 TL
- Minibüsçüler: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 8.954 TL
- Kadın Kuaförleri: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 4.729 TL
- Erkek Kuaförleri: Ortalama aylık brüt gelir beyanı 3.633 TL
Devlet ve Özel Sektör Maaş Karşılaştırmaları
Bakan Şimşek, bazı mesleklerin devlet ve özel sektör gelirlerini karşılaştırarak dikkat çekici bilgiler paylaştı. Örneğin, bir eczacı devlet memuru olsaydı aylık brüt maaşı yaklaşık 107.064 TL olurken, özel sektörde beyan edilen ortalama gelir 66.236 TL olarak kaydedildi. Benzer şekilde, devlet memuru doktorların brüt maaşı 226.942 TL civarında iken, özel sektörde çalışan uzman doktorların beyanı 61.031 TL olarak gerçekleşti.
Aynı şekilde, devlet memuru avukatların en düşük brüt maaşı 100.326 TL seviyesinde iken, avukatların özel sektörde beyan ettiği ortalama aylık gelir 33.641 TL oldu. Bu veriler, özel sektör ile kamuda gelir farklılıklarının büyüklüğünü ortaya koyuyor.
Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadelede Yeni Adımlar
Şimşek, Türkiye’de yaklaşık 850 bin esnafın tamamen vergi muafiyetine tabi olduğunu ve kayıt dışı ekonominin halen önemli bir sorun teşkil ettiğini belirtti. Özellikle büyük şehirler ve turistik bölgelerde beyan edilen gelirlerin düşük kaldığını vurgulayan Bakan, bu alanda denetimlerin sıkılaştırılacağını söyledi.
Bakan, teknolojinin kayıt dışı ile mücadelede etkin kullanılacağını da açıkladı. Yapay zeka destekli algoritmalarla Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde Risk Analizi Genel Müdürlüğü’nün güçlendirileceğini, böylece vergi uyumunun artırılacağını ifade etti.
