Antik çağlardan bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan bölge, Pompeiopolis antik kenti başta olmak üzere Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden izler taşıyan çok sayıda tarihi hamama ev sahipliği yapmaktadır.
Taşköprü'de hamamlar sadece temizlik ve hijyen amacıyla değil, aynı zamanda toplumsal etkileşim ve sosyalleşme amacıyla da kullanılmıştır. Dönemin şartlarına göre erkekler ve kadınlar için farklı saatlerde hizmet veren bu hamamlar, halkın gündelik hayatında önemli bir rol oynamış, bayramlardan düğünlere kadar birçok özel günde merkez haline gelmiştir.
Roma’dan Osmanlı’ya Hamam Mimarisi ve Sosyal Hayat
Taşköprü’nün doğusunda yer alan Zımbıllı Tepe ve çevresindeki kazılarda ortaya çıkarılan thermae kalıntıları, Romalıların bu bölgedeki hamam geleneğini ne kadar benimsediğini gösteriyor. Dönemin varlıklı kişilerine ait villalarda özel hamam bölümleri bulunması da bu kültürün elitler arasında da yaygın olduğunu kanıtlıyor.
Bizans, Çobanoğulları Beyliği ve Osmanlı dönemlerinde de bu gelenek devam etti. Özellikle Çobanoğulları Beyi Muzaffereddin Yavlak Arslan, Taşköprü ve çevresine iki büyük hamam inşa ettirdi. Bu yapıların yanı sıra Abdal Hasan Köyü ve Beyköy gibi çevre köylerde de döneme ait hamam yapıları halen izlerini taşımaktadır.
Muzaffereddin Gazi Hamamı: Taşköprü’de Kültürel Bir Canlanma
Taşköprü merkezinde yer alan ve halk arasında Hamam-ı Atik (Eski Hamam) olarak da bilinen Muzaffereddin Gazi Hamamı, 2009 yılında Vakıflar Kastamonu Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilerek yeniden halkın kullanımına açıldı. Hamamın açılmasıyla birlikte bölgede geleneksel hamam kültürünün canlandırılması adına önemli bir adım atılmış oldu.
Derbederler (Türkmenoğlu) Hamamı: Hatıralarla Yoğrulmuş Bir Miras
Yeni Cami’nin karşısında bulunan ve hem Derbederler Hamamı hem de Türkmenoğlu Hamamı adıyla bilinen yapı, Taşköprü’nün sosyal ve kültürel hafızasında özel bir yer edinmiştir. Mehmet Türkmenoğlu tarafından yaptırılan hamam, ailesi tarafından yıllarca işletildi. Dönemin önde gelen isimlerinden Halim Türkmen ve eşi Rabia Türkmen, hamamın erkekler ve kadınlar kısmında aktif olarak hizmet verdi.
Hamamın içinde görev yapan natırlardan Aliye Hanım ve Muhittin Bey, ziyaretçilerin kişisel bakımlarıyla ilgilenir, geleneksel peştamalları sunar ve temizlik hizmetlerini yürütürdü. Bu yönüyle Derbederler Hamamı, sadece bir temizlik alanı değil, aynı zamanda bireyler arası sosyal ilişkilerin geliştiği bir merkezdi.
Gelenekten Geleceğe: Bir Sosyal Yaşam Merkezi Olarak Hamamlar
Hamamın ısıtma sistemi odun külhanları ile sağlanır, soğuk su ise doğal kaynaklardan gelerek üçe ayrılırdı. Bu su hatlarının biri doğrudan hamama, diğeri Cumhuriyet Meydanı’ndaki eski çeşmeye ve sonuncusu da sanayi tarafına yönlendirilirdi. İç mekânda dört direk üzerine oturtulmuş kubbe ve ortadaki göbek taşı mimari detaylar arasında dikkat çekiyordu.
Gelin Hamamlarından Arefe Yoğunluğuna
Haftalık düzenlemelere göre hamam Çarşamba ve Pazar günleri tüm gün erkeklere hizmet verirken, diğer günlerde sabah saatleri erkeklere, öğleden sonrası ise kadınlara ayrılıyordu. Dini bayramlardan önceki günler, panayır ve festival zamanlarında ciddi bir yoğunluk yaşanırdı. Ayrıca maddi durumu iyi olan aileler, Pazartesi günleri gelin hamamı yaparak bu geleneği sürdürürlerdi.
Günümüzde Durum ve Kültürel Koruma Çağrısı
Bugün Derbederler Hamamı, ne yazık ki viran bir halde ayakta kalmaya çalışmaktadır. Yıllar boyunca farklı aile bireyleri tarafından işletilen bu yapı, yeniden restore edilerek Taşköprü’nün kültürel mirası olarak yaşatılmayı bekliyor. Bu kapsamda, yerel yönetimlerin ve Kültür Bakanlığı'nın iş birliğiyle gerekli adımların atılması ve bu eşsiz kültürel değerin tekrar canlandırılması büyük önem arz etmektedir.
Bölgedeki Diğer Tarihi Hamamlar
Taşköprü’de yalnızca Derbederler ve Muzaffereddin Gazi Hamamı değil, Tarihi Abdal Hasan Tekke Hamamı, Donalar Köyü Tarihi Hamamı, Kuyluş Tekke Hamamı ve Kızlar Kalesi Hamamı gibi diğer yapılar da bölgenin geçmişinde önemli roller üstlenmiştir.
Geçmişin izlerini taşıyan bu hamamlar, zamanla bakımsızlık ve ilgisizlik nedeniyle kullanılamaz hale gelmiş olsa da, kapsamlı bir restorasyon süreciyle yeniden hayat bulmaları ve kültürel miras olarak geleceğe taşınmaları mümkündür.
