Medical Park Ankara Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. İsmail Bozkurt, sağlıklı uykunun sadece dinlenmek değil, beynin kendini yenilemesi ve temizlemesi için kritik bir süreç olduğunu açıkladı. Bozkurt, özellikle derin uykunun eksik olduğu durumlarda beyin sağlığının ciddi şekilde olumsuz etkilendiğine dikkat çekti.
Uyku Beynin Temizlik ve Yenilenme Sürecidir
Doç. Dr. Bozkurt, “Uyku sırasında beyin tamamen pasif hâle gelmez. Bazı bölgeler uyanıkken olduğundan daha aktif çalışır. Bu süreç, beynin bakım, temizlik ve yenilenme mekanizmasının temelini oluşturur” dedi. Derin uykuda glinfatik sistem devreye girer ve amiloid-beta ile tau gibi toksik proteinler beyinden uzaklaştırılır. Aynı zamanda gereksiz sinir bağlantıları budanır, hafıza güçlenir ve melatonin ile büyüme hormonu dengesi sağlanır. Bozkurt, “Derin uykuda beyin hücreleri küçülür, aralarındaki boşluklar artar ve beyin omurilik sıvısı bu boşluklarda dolaşarak toksik maddeleri temizler. Bu mekanizma bozulursa Alzheimer riski belirgin şekilde yükselir” ifadelerini kullandı.
Günde 6 Saatten Az Uyku Beyin Sağlığını Tehdit Ediyor
Kronik uykusuzluğun nörodejeneratif hastalıklarla doğrudan ilişkili olduğunu vurgulayan Bozkurt, günde 6 saatin altında uykunun amiloid-beta birikimini artırarak beyin iltihabı riskini yükselttiğini söyledi. “Alzheimer riski 2-3 kat artar. Parkinson hastalarında ise dopamin üreten hücrelerin kaybı hızlanır. Uyku eksikliğinde beynin temizlik mekanizması durur ve toksik proteinler birikir. Bu uzun vadede zihinsel gerilemeye yol açabilir” dedi.
Bozkurt ayrıca, uyku eksikliğinin beyin ödemi artışına, nöroplastisite azalmasına ve enfeksiyon riskinin yükselmesine neden olduğunu belirtti. REM ve derin uykunun yeni sinir bağlantıları için gerekli olduğunu söyleyen uzman, uyku bozukluklarının öğrenme, hafıza ve iyileşme süreçlerini doğrudan etkilediğini aktardı.
Uyku Hijyeni Hayati Önem Taşıyor
Doç. Dr. Bozkurt, hastanede bile uyku hijyeni ve melatonin seviyelerinin takip edildiğini belirterek, uyku apnesi gibi sorunlarda CPAP tedavisinin inme riskini yüzde 70-80 oranında azaltabildiğini vurguladı. “Uykusuzluk, prefrontal korteks ve hipokampusun işlevlerini bozarken inflamasyonu artırır ve beynin temizlenmesini engeller. Çoğu zaman bu durum tedavi edilebilir bir uyku bozukluğunun belirtisidir” diye ekledi.
Uzmanlar, kaliteli uykunun sadece günlük enerji seviyesini artırmakla kalmadığını, aynı zamanda uzun vadede beyin sağlığını korumada hayati bir rol oynadığını belirtiyor.
