Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen İklim Kanunu, iklim değişikliğiyle mücadelede tarihi bir adımı temsil ediyor. Yeni yasa, sera gazı emisyonlarının azaltılmasından karbon piyasasının kurulmasına, yerel iklim planlarının hazırlanmasından idari yaptırımlara kadar geniş kapsamlı düzenlemeler içeriyor. Kanuna aykırı hareket eden kişi ve kurumlara 5 milyon TL’ye kadar para cezası verilmesi öngörülüyor.
İklim Kanunu Neleri Kapsıyor?
İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında çıkarılan yasanın ilk bölümünde, sera gazı salımlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum çalışmaları için çerçeve oluşturuldu. Bu çerçevede, İklim Değişikliği Başkanlığı:
- Yıllık gelişmeleri takip edecek,
- Kamu kurumları arasında koordinasyonu sağlayacak,
- Faaliyetlerin standartlarını belirleyecek,
- Karbon fiyatlandırmasıyla ilgili mekanizmaları yönetecek.
Kamu ve Özel Sektöre Yeni Sorumluluklar
Yeni düzenlemeyle birlikte hem kamu kurumları hem de özel sektör, iklim dostu uygulamaları hayata geçirmekle yükümlü olacak. Plan ve projelerin uygulanmasında ilgili tüm taraflar iş birliği içinde hareket edecek; gerekli bilgi ve belgeler ücretsiz ve zamanında paylaşılacak.
İklim Değişikliği Başkanlığı, düzenlemeler kapsamında elde edilen tüm verileri analiz edecek ve Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu aracılığıyla kamu kurumlarıyla paylaşacak.
Yerel İklim Eylem Planları Zorunlu Hale Geldi
Artık her il, kapsayıcı iklim eylem planları hazırlamakla yükümlü. Bu planlar:
- Büyükşehirlerde belediyeler,
- Diğer illerde il özel idareleri ve belediyeler tarafından hazırlanacak.
Hazırlanan planlar, İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu’na sunulacak. Ayrıca, su yönetimi, çölleşmeyle mücadele, erozyonun önlenmesi ve yutak alanların sürdürülebilir kullanımı, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda yürütülecek.
Sınırda Karbon Düzenlemesi Geliyor
Kanun kapsamında, Türkiye’ye ithal edilen ürünlerin karbon ayak izinin kontrol altına alınması için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek. Sistemin işleyişi ve detayları, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.
Karbon Piyasası Hayata Geçiriliyor
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı’nın başkanlığında kurulacak Karbon Piyasası Kurulu, karbon piyasasının düzenlenmesi ve gelirlerin yönetilmesinden sorumlu olacak. Kurul, ilgili tüm bakanlık ve kurumların temsilcilerinden oluşacak.
Uyumsuzlara Yüksek Para Cezaları
Yeni İklim Kanunu ile çevresel yükümlülüklere uymayanlara uygulanacak idari yaptırımlar da netleşti:
- Sera gazı emisyon raporlarını zamanında sunmayanlara 500 bin TL’den 5 milyon TL’ye kadar ceza.
- Ozon tabakasına zarar veren maddelerin yasadışı kullanımı ve ithalatı durumunda 2,5 milyon TL ceza.
- Bu maddeleri içeren ürünlere bakım yapanlara 250 bin TL, etiketleme kurallarına uymayanlara ise 120 bin TL para cezası verilecek.
39 Yeni Kavram Yasal Çerçevede Tanımlandı
Yasa ile birlikte “İklim Adaleti”, “Net Sıfır Emisyon”, “Karbon Kredisi”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)” ve “Gönüllü Karbon Piyasaları” gibi toplam 39 kavram yasal statü kazandı. Bu tanımlar, uygulama süreçlerinde oluşabilecek yorum farklarını ortadan kaldırmayı hedefliyor.
Türkiye’nin İklim Vizyonu Güçleniyor
Yeni İklim Kanunu ile Türkiye, Paris İklim Anlaşması kapsamında üstlendiği taahhütleri yerine getirmeyi, sera gazı emisyonlarını kontrol altına almayı ve iklim değişikliğiyle mücadelede kurumsal kapasitesini güçlendirmeyi amaçlıyor. Bu kapsamlı düzenleme, ülkenin sürdürülebilir kalkınma yolculuğunda önemli bir dönüm noktası niteliğinde.
