Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 6 aylık enflasyon rakamları, sigara fiyatlarını doğrudan etkileyen vergi oranlarında değişikliğe neden oldu. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu kapsamında tütün ürünlerine uygulanan Maktu ve Asgari Maktu vergi tutarları, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında son 6 aylık Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) oranında yeniden belirleniyor.
TÜİK’in güncel verilerine göre, 6 aylık Yİ-ÜFE artışı %15,71 olarak gerçekleşti. Bu oran doğrultusunda, 3 Temmuz 2025 itibarıyla sigara fiyatlarında vergi tutarlarında artış yapıldı. Paket başına Maktu Vergi 10,50 TL’den 12,1495 TL’ye, Asgari Maktu Vergi ise 36,63 TL’den 42,378 TL’ye yükseldi.
Enflasyonla Mücadelede Vergi Stratejisi
Ekonomi yönetimi, enflasyonla mücadeleye yönelik çalışmalarını kararlılıkla sürdürürken, tütün ürünleri üzerindeki düzenlemeler bu stratejinin önemli bir parçası hâline geldi. 2024’ten itibaren yürürlüğe konulan bir dizi vergi düzenlemesi ile maliyet artışlarının sigara fiyatlarına doğrudan yansıması sınırlandırıldı.
Ancak halen "mali çarpan" olarak adlandırılan ve maliyetin fiyatlara kaç katı oranla yansıtıldığını gösteren katsayının, Avrupa Birliği (AB) ortalamasının yaklaşık iki katı seviyesinde olduğu belirtiliyor. Uzmanlara göre, bu oranların düşürülmesi, enflasyonist etkinin azaltılması açısından büyük önem taşıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’ten Açıklama
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçtiğimiz yılın sonunda yaptığı açıklamada şu ifadelere yer vermişti:
"Yönetilen yönlendirilen fiyatlarda, akaryakıt ÖTV'si önemli, bir de tütün ürünlerindeki ÖTV, diğerlerinin enflasyon üzerindeki etkisi olmadığı veya çok sınırlı olduğu için onları ayrı bir çerçevede değerlendiriyoruz. Bütçede gelir ayağı perspektifiyle bakıyoruz ama diğer yönetilen yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası'nın 2025 hedefini ciddi bir şekilde dikkate alacağız."
Bakanlığın hedefi, sigara fiyatlarını etkileyen vergilendirmede fiyata bağlı oranların düşürülmesi, sabit vergilerin ise artırılmasıyla mali çarpanı azaltmak ve böylece fiyatlara katlanarak yansıyan enflasyon baskısını hafifletmek.
AB ile Karşılaştırma: Mali Çarpan Farkı
Mart 2025’te yapılan son vergi düzenlemesiyle, Türkiye’de sigaralarda mali çarpan 3,8 seviyesine indirildi. Ancak bu oran AB ülkelerinde ortalama 2 seviyelerinde. Bu da, Türkiye’de 1 birimlik maliyet artışının fiyatlara 3,8 birim olarak yansıdığı, AB’de ise 2 birim olduğu anlamına geliyor.
Uzmanlara göre, "fiyata bağlı yüksek nispi vergi oranları mali çarpanı artırıyor ve bu da enflasyonu tetikliyor." Bu nedenle Türkiye’de sigara üzerindeki vergi yapısında yapılan düzenlemelerin önümüzdeki süreçte de devam etmesi bekleniyor.
