Kastamonu’nun Tosya ilçesiyle özdeşleşen Tiridine Bandım türküsünün perde arkası, yöresel yaşam ve manda kültürüyle gün ışığına çıktı.
Ülke çapında ün kazanan Tiridine Bandım türküsünün ardındaki gerçek hikaye, kültürel detaylar ve yöresel yaşamla ortaya kondu.
“Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına” Ne Anlatıyor?
Türkünün bu sözlerinde Tosya’nın pirinci ve çeltik tarlalarında kullanılan manda kültürü anlatılıyor. Makaleye göre:
“Tosya bilindiği gibi pirinci ile ünlüdür. Çeltik tarlalarının sürülmesinde kullanılan manda, yazın sıcağında göletlere yatarak az kıllı olan derisini hem serinletmek hem sineklerden korumak amacıyla çamura bular. Bunun için de göletlerin ve çeltik tarlalarının kenarlarında bulunan ve dalları da suyun içine kadar uzanan salkım söğütlerin dalları üzerine, gölgesine yatar. İşte mandanın söğüt dalına yuva yapması budur.”
“Yavrusunu Sinek Kaptı” İfadesi
Türküdeki bu söz, yörede 'kapmak' kelimesinin ısırmak anlamında kullanılmasıyla açıklanıyor. Sineklerin hayvanların kuyruk altına girip ısırması, hayvanın tepkisine ve hareketine yol açıyor.
Akıl Almaz Olaylar ve “Gördün mü?”
Türküdeki olaylar ve sözler, “gördün mü?” ifadesiyle devam ederek hem akıl almaz durumlardan bahsediyor hem de alaycı bir anlatım sunuyor.
Öküz ve Müezzin İmgeleri
“Öküzün torbadan düşmesi”: Öküzlerin yemlenmesi ve ekine zarar vermemesi için takılan torbanın düşmesini anlatır.
“Müezzinin minareden uçması”: Erenlere karışması, ermesi anlamında mecaz içerir.
Ozanın İnce Zekası ve Hiciv Sanatı
Türkü sözleri ilk bakışta anlamsız gibi görünse de, ozanın ince zekasıyla hiciv sanatının eşsiz bir örneği olarak öne çıkıyor.
Not: Bu yazı, İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Sanatçı Öğretim Görevlisi İrfan Kurt’un makalesinden alınmıştır.
İlgili Haber
Kastamonu'nun ünlü türküsü 'Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına'nın kaynağı ortaya çıktı!
