Son dönemlerde bilim insanlarının dikkatini çeken ilginç bir gelişme yaşanıyor. Dünya’nın dönüş hızı, geçmiş yıllara kıyasla belirgin biçimde artmaya başladı. Bu hızlanma, günlerin birkaç milisaniye daha kısa sürmesine yol açıyor. Küçük gibi görünen bu değişim, atom saatleri ve küresel zaman ölçüm sistemleri için kritik önem taşıyor.
En Kısa Günler Kaydedildi
Uluslararası Dünya Dönüşü ve Referans Sistemleri Servisi ile ABD Deniz Gözlemevi’nin verilerine göre 10 Temmuz, yılın en kısa günü olarak kayıtlara geçti. O gün, 24 saatten tam 1,36 milisaniye daha kısa sürdü. Benzer şekilde 22 Temmuz ve 5 Ağustos tarihlerinde de günlerin 1,25 ila 1,34 milisaniye arasında kısalacağı tahmin ediliyor.
Normalde bir gün, Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam bir tur atmasıyla oluşuyor ve bu süre ortalama 86.400 saniye yani 24 saat olarak kabul ediliyor. Ancak atmosferdeki değişimler, Ay’ın kütle çekimi ve Dünya’nın sıvı çekirdeğinin hareketleri gibi faktörler, bu sürede küçük dalgalanmalara yol açıyor.
Zaman Ölçümünde Atom Saatleri
Bu ufak zaman farkları, günlük hayatta fark edilmese de bilgisayar sistemleri, uydu bağlantıları ve iletişim altyapıları için büyük önem taşıyor. Bu nedenle atom saatleri devreye giriyor. İlk kez 1955’te kullanılan bu hassas saatler, atom titreşimlerini sayarak zamanı ölçüyor. Dünya genelindeki yaklaşık 450 atom saati, Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC) standardını belirliyor.
Ancak Dünya’nın dönüş hızındaki artış, UTC sisteminde daha önce hiç yaşanmamış bir senaryoyu gündeme getirdi: Negatif artık saniye.
Negatif Artık Saniye Ne Anlama Geliyor?
1972’den bu yana, Dünya’nın dönüşündeki yavaşlamayı telafi etmek için UTC’ye toplam 27 kez artı saniye eklendi. Fakat şimdi tam tersi bir durum söz konusu. Eğer hızlanma devam ederse, bu kez bir saniyenin takvimden çıkarılması gerekebilir.
Bilim insanları bunun ciddi teknik sorunlara yol açabileceğini söylüyor. Çünkü pozitif artık saniyeler bile bazı bilgisayar sistemlerinde hatalara sebep olurken, negatif artık saniye hiç test edilmedi. Uzmanlar, finans sistemleri, GPS altyapısı ve telekomünikasyon ağlarının bu durumdan etkilenebileceğini, hatta bunun Y2K (2000 yılı) sorunu kadar karmaşık olabileceğini vurguluyor.
Dünya Neden Daha Hızlı Dönüyor?
Jeofizikçilere göre kısa vadeli hızlanmanın başlıca nedenleri Ay’ın konumu, atmosferdeki jet akımlarının değişimi ve Dünya’nın çekirdeğindeki hareketler. Yaz aylarında atmosferin yavaşlaması, fizik yasalarına göre Dünya’nın dönüşünü hızlandırıyor.
İklim değişikliği ise ilginç bir şekilde bu süreci yavaşlatıyor. Antarktika ve Grönland’daki buzulların erimesi, kütlenin denizlere yayılmasına neden oluyor ve bu da Dünya’nın dönüşünü yavaşlatıyor. Eğer buzullar erimemiş olsaydı, bilim insanlarına göre negatif artık saniye çok daha erken bir sorun haline gelmiş olacaktı.
Gelecek Ne Getirecek?
Uzmanlar, 2035’e kadar negatif artık saniyenin gerekme ihtimalini %40 olarak değerlendiriyor. Ancak uzun vadede atmosferik değişkenlik ve iklim etkileri süreci yavaşlatabilir. Şimdilik kesin olan tek şey, Dünya’nın dönüş hızının sabit olmadığı ve bu küçük değişikliklerin bile teknolojik sistemler için büyük sonuçlar doğurabileceği.
