Her yıl 5-6 Mayıs tarihlerinde kutlanan Hıdırellez, baharın gelişiyle birlikte Anadolu’dan Balkanlar’a uzanan geniş bir coğrafyada renkli ritüellerle yaşatılıyor. Binlerce yıllık geçmişe sahip bu gelenek, 2017 yılında UNESCO tarafından “Somut Olmayan Kültürel Miras” olarak tescillenerek evrensel değeri bir kez daha kabul edildi.
Hıdırellez Nedir? Hızır ve İlyas
Hıdırellez, halk inanışına göre, bolluk ve bereketin simgeleri olan Hızır (Hz. Hızır) ve İlyas (Hz. İlyas) peygamberlerin yeryüzünde buluştukları gün olarak kabul edilir. Hızır Peygamber karada, İlyas ise sular üzerinde zor durumda kalanlara yardım eden kutsal figürlerdir. Yılda sadece bir kez buluştuklarına inanılan bu iki peygamberin temas ettiği yerlerin canlandığı, bereketle dolduğu düşünülür.
Baharın Habercisi Ritüeller: Gül Ağacı, Dilekler ve Ateş Atlama
Hıdırellez gecesi, umutların ve dileklerin simgesi haline gelen gül ağacı ritüeliyle özdeşleşmiştir. Dileğini gerçekleştirmek isteyen kişiler, arzularını küçük kâğıtlara yazıp gül ağacının altına gömer ya da dallarına asar. Gül ağacı bulunmayan yerlerde ise bu gelenek farklı yollarla sürdürülür; saksı bitkisi, herhangi bir yeşil dal ya da doğrudan toprak ya da akan suya bırakılan dilekler de kabul edilir.
Hıdırellez gecesinde yakılan ateşin üzerinden üç kez atlamak, kötü enerjilerden arınmak ve hastalıklardan korunmak için yapılan en bilinen uygulamalardan biridir. Ayrıca dilek tutulup toplanan 41 taşın bir yıl boyunca saklanması, ertesi yıl yeni taşlarla değiştirilmesi de yaygın bir gelenektir.
Anadolu’dan Dünyaya Uzanan Kutlama
Hıdırellez sadece Türkiye’de değil; Balkanlar, Orta Doğu, Azerbaycan, Irak ve Suriye gibi pek çok bölgede de kutlanıyor. Farklı kültürlerde bu gelenek; Ederlez, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayramı, Hızır Günü gibi isimlerle anılıyor.
Şehir Hayatında da Yaşatılıyor
Modern şehir yaşamında da Hıdırellez gelenekleri unutulmuyor. Gül ağacı bulunamayan evlerde insanlar dileklerini balkon demirlerine ya da pencere kenarlarına asıyor, hatta dileğini yazdığı kâğıdı yastığının altına koyarak gördüğü rüyayı dileğiyle yorumluyor.
Bir Kültürün Canlı Tanığı
Her yaştan insanın katıldığı Hıdırellez, sadece baharın gelişi değil; aynı zamanda dayanışmanın, umudun ve doğayla yeniden bağ kurmanın da bir simgesi haline gelmiştir. Bu kadim gelenek, geçmişten geleceğe taşınarak kültürel mirasımızı canlı tutmaya devam ediyor.
