Abaza Mehmed Paşa (1576 - 23 Ağustos 1634), Osmanlı İmparatorluğu'nun çalkantılı dönemlerinden birinde önemli roller üstlenmiş, Abhaz asıllı bir devlet adamı ve askeri liderdir. Hem isyanlarıyla hem de devlet hizmetindeki görevleriyle Osmanlı tarihine damgasını vurmuştur.
Abaza Mehmed Paşa Ne Zaman Doğdu?
Abaza Mehmed Paşa'nın kesin doğum tarihi bilinmemekle birlikte, 1576 yılı civarında doğduğu tahmin edilmektedir. Abhazya kökenli olup, köle olarak Osmanlı topraklarına getirilmiştir. Osmanlı hizmetine girdikten sonra, devlet yönetiminde hızla yükselmiş ve önemli görevlerde bulunmuştur.
Abaza Mehmed Paşa Hangi Dönemde Yaşadı?
Abaza Mehmed Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. yüzyılında yaşamış ve özellikle Sultan II. Osman ve IV. Murad dönemlerinde etkili bir devlet adamı olmuştur. Bu dönem, Osmanlı'da siyasi çalkantılar, Celali isyanları ve yeniçeri ayaklanmalarının yoğun yaşandığı bir zaman dilimidir. Devlet içinde merkezi otoritenin zayıfladığı bu süreçte Abaza Mehmed Paşa, yeniçerilere karşı sert bir tutum sergilemiş ve çeşitli isyanlara öncülük etmiştir. Onun etkili olduğu dönem, Osmanlı'nın doğuda ve batıda büyük mücadelelere sahne olduğu, iç karışıklıklarla uğraştığı kritik bir zamandı.
Abaza Mehmed Paşa Hangi Görevlerde Bulundu?
Abaza Mehmed Paşa, Osmanlı devletinde çeşitli kritik görevlerde bulunmuştur. Önce Halep ve Maraş beylerbeyi olarak atanmış, ardından 1621 yılında Erzurum Beylerbeyi görevine getirilmiştir. Bu süreçte, Sultan II. Osman’ın yeniçeriler tarafından öldürülmesine büyük tepki göstermiş ve yeniçerilere karşı bir isyan başlatmıştır.
Erzurum’da kendi yönetimini kuran Abaza Mehmed Paşa, Osmanlı’nın Anadolu’daki otoritesine meydan okumuş, yeniçerilere karşı sert önlemler alarak büyük bir Celali hareketine dönüşen isyanı yönetmiştir. Bu süreçte Sivas, Şebinkarahisar ve Ankara gibi önemli şehirleri kontrol altına almış ancak Osmanlı kuvvetleri tarafından Kayseri civarında mağlup edilmiştir. Sadrazam Hüsrev Paşa tarafından Erzurum'da kuşatılan Abaza Mehmed Paşa, teslim olmak zorunda kalmış ve IV. Murad’ın huzuruna çıkarılmıştır. Sultan IV. Murad, onun cesaretinden etkilenerek idam edilmesini engellemiş ve 1628 yılında Bosna Valiliğine atamıştır.
Bosna Beylerbeyi olarak görev yaptığı dönemde ise 1633 yılında Lehistan’a (bugünkü Polonya) karşı bir sefer düzenlemiş ve Osmanlı’ya bağlı Lehistan ile barış sağlanmasını sağlamıştır. Bu görevinde Osmanlı’nın batı sınırlarında önemli diplomatik ve askeri roller üstlenmiştir.
Abaza Mehmed Paşa Nasıl ve Ne Zaman Öldü?
Abaza Mehmed Paşa, 23 Ağustos 1634 tarihinde Sultan IV. Murad’ın emriyle idam edilmiştir. Bosna Valisi olarak görev yaparken Rumlar ve Ermeniler arasında yaşanan bir dini anlaşmazlık sırasında, Ermeni cemaati tarafından kendisine büyük miktarda rüşvet verildiği iddia edilmiştir. Bu olay kısa sürede duyulmuş ve sarayda büyük yankı uyandırmıştır. Sultan IV. Murad, bu iddialar üzerine Abaza Mehmed Paşa’yı saraya çağırarak bizzat sorgulamış, Paşa rüşvet aldığı yönündeki suçlamaları kabul etmek zorunda kalmıştır. Bunun üzerine Sultan IV. Murad, ona olan güvenini tamamen kaybederek idam edilmesine karar vermiştir.
Abaza Mehmed Paşa, idam edilmeden önce ölüm fermanını büyük bir soğukkanlılıkla karşılamış ve son bir kez namaz kılmıştır. Cellatlar tarafından boğularak idam edilen Paşa’nın naaşı, İstanbul’da bulunan Kuyucu Murat Paşa Türbesi’ne defnedilmiştir.
Abaza Mehmed Paşa, Osmanlı tarihinde hem bir isyancı hem de bir devlet adamı olarak iz bırakmıştır. Yeniçeri karşıtlığı ve bağımsız bir otorite kurma çabaları ile tanınan Paşa, aynı zamanda Osmanlı sarayında kıyafet tarzıyla bile bir moda akımı başlatmış ve Sultan IV. Murad dahil birçok kişi tarafından giyim tarzı taklit edilmiştir. Ancak, siyasi kariyerindeki keskin dönüşler ve entrikalar, onun sonunu hazırlamış ve Osmanlı yönetiminin sert kararlarıyla hayatı trajik bir şekilde sona ermiştir.
