Türkiye’de çalışma hayatına yönelik mevzuat düzenlemeleri her geçen gün vatandaşların gündeminde daha fazla yer buluyor. Özellikle genç yaşta sigorta başlangıcı ve erken emeklilik fırsatları, uzun vadeli plan yapan aileler ile gençlerin dikkatini çekiyor. Son dönemde “18 yaşından önce sigortalı olmak erken emeklilik sağlar mı?” sorusu, kamuoyunun en çok araştırdığı konular arasında.
Sigortalılık Başlangıcı Ne Zaman Geçerli Sayılır?
Mevzuata göre, sigortalılık başlangıcı; kişinin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk kez çalışmaya başladığı tarihtir. Ancak 18 yaşından önce yapılan sigorta girişleri farklı şekilde değerlendiriliyor. 18 yaşından küçük bireylerin ödedikleri primler, prim gün sayısına dahil ediliyor fakat sigortalılık süresi ancak 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlıyor.
Bu nedenle ailelerin çocuklarını küçük yaşta sigortalı yapmaları, prim açısından avantaj sağlasa da doğrudan erken emeklilik hakkı tanımıyor.
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Koşulları
İş Kanunu’na göre 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasak. Ancak 14 yaşını tamamlayan ve ilköğretimini bitiren çocuklar, bedensel ve zihinsel gelişimlerini engellemeyecek şekilde “hafif işlerde” çalışabiliyor. Bu durumda aile ile işveren arasında mutlaka yazılı sözleşme yapılması gerekiyor. Ayrıca, 18 yaş altı çalışanlar için günlük en fazla 7 saat, haftalık ise 35 saat çalışma sınırı bulunuyor. 15 yaşını doldurmuş gençlerde bu süre haftada 40 saate kadar çıkabiliyor.
Emeklilikte Farklı Dönemler
Türkiye’de emeklilik koşulları, sigorta başlangıç tarihine göre farklılık gösteriyor:
- 1999 öncesi sigorta başlangıcı olanlar, daha erken emekli olma hakkına sahip.
- 1999-2008 arası dönemde sigortalı olanlarda emeklilik yaşı kademeli olarak yükseldi.
- 2008 sonrası için ise 18 yaş altındaki sigorta girişleri, yaş açısından avantaj sağlamıyor.
Bununla birlikte, meslek veya sanat okulu mezunları, mahkeme kararıyla ergin sayılanlar ya da öğrenimiyle ilgili işlerde çalışan gençler için 18 yaş şartı aranmıyor.
Ölüm ve Malullük Aylıklarına Etkisi
Her ne kadar erken emeklilik hakkı doğurmasa da, 18 yaş altındaki sigortalılık süreleri ölüm ve malullük aylığı hesaplamalarında dikkate alınıyor. Yani bu dönem, özellikle aileler için sosyal güvenlik açısından önem taşıyor.
Kendi Hesabına Çalışanlarda Durum
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre; kendi adına bağımsız çalışanlar veya kamu görevlisi statüsünde olan kişiler için 18 yaşını doldurmadan yapılan sigortalılık geçerli sayılmıyor. Bu süreler, sigortalılık başlangıç tarihi açısından emeklilik hesabına dahil edilmiyor.
Erken Yaşlananlar İçin Özel Durum
Ayrıca, 55 yaşını dolduran ve Kurum Sağlık Kurulu tarafından erken yaşlandığı tespit edilen sigortalılar, gerekli prim ve sigortalılık süresi şartlarını sağladıkları takdirde yaşlılık aylığına hak kazanabiliyor.
